Sosyolojik Bir Fenomen Olarak Joker
Bir Batman Kara Şövalye (The Dark Knight) analizi.
SOSYOLOJİK BİR FENOMEN OLARAK "JOKER"
Plansızlık ve Eylemin Kendisi Olmak (a.k.a. Özgürce Akmak)
Medeni hayatta düzeni sağlayan asıl şey koşulsuz bir şekilde ahlaklı olmak değildir. Düzen, kişinin başkasının ahlaki olmayan davranışından doğacak muhtemel bir zarardan sakınmak amacıyla "ahlaki davranarak sana zarar vermeyeceğim" diyerek karşı tarafa teminat vererek sağlanır. Bu bir mutabakat biçimidir. İşin aslı, hukukun olmadığı durumda ve bireyler kendi hallerine bırakıldığında toplumda olacak şey kaostur. Maddi evren için işleyen termodinamiğin entropi kanunu (bozulmaya ve düzensizliğe olan doğal eğilim) sosyal düzlemde de geçerlidir. Joker toplumun bu yumuşak karnını gıdıklar. Yani Joker her an pamuk ipliğinde sallanıp duran bu karar gibi duran fakat aslında öyle olmayan kararsız dengeyle oynayarak onunla kafa bulur. Joker'in tek silahı ve onu özel kılan şey plansızlıktır. Denge her şey bir plan üzerine yürüdüğü takdirde işlerliğini devam ettirebilir. Joker bu planlara çomak sokar. Ama bunu plana karşı başka bir plan kurarak yapmaz. Joker toplumsal tez karşısında bir antitez değildir. O kendini sadece akışa bırakır. O basitçe eylemde bulunur. Onu toplum açısından en tehlikeli kılan şey de bir sonraki eyleminin önceden kestirilemezliğidir. Tahmin edilemeyen şeye tedbir de alınamaz. Bir sonraki anda ne yapacağını Joker'in kendisi de bilmez ve onu durdurulması imkansız kılan da budur. Şöyle anlatır Joker kendini: "Planı olan bir herife mi benziyorum? Ne olduğumu biliyorsun. Ben arabaları kovalayan bir köpeğim. Birini yakalayacak olsam onunla ne yapacağımı bile bilmem. Anlarsın ya, ben... ben sadece yaparım. Avamın planları vardır. Polislerin vardır. Gordon'un planı vardır. Anlarsın ya onlar plancıdır. Kendi küçük dünyalarını kontrol etmeye çalışan plancılardır onlar. Ben plan yapmam. Ben sadece plan yapanlara her şeyi kontrol etmeye kalkışmalarının ne kadar acınası bir şey olduğunu gösteririm." Joker'e göre her şey plana göre gittiği sürece bu bir felaket dahi olsa insanlar paniklemez. Bu nedenle kurulu düzene biraz anarşi katmak gerekir. Joker kaosun temsilcidiri ve "kaos adildir."
Batman'in yanılgısı da, onu Joker'in karşısında aptal durumuna düşüren şey de Joker'i basit bir kaç akıl yürütmeyle çözebileceğini sanmasıdır. Joker'in ne istediğini anlamakla bir sonraki hareketini tahmin edebileceğini sanır. Batman bilmez ki ancak belli bir isteğin tetiklediği eylem ardında takip edilebilir izler bırakır ve izi sürene bir sonraki adımın ne olacağına dair bir fikir verir. Oysa Joker kaosun da, salt eylemin de ta kendisidir. Kaosun ise ne bir deseni ne de bir kalıbı vardır; salt eylem ise tekinsiz bir dehadır. Yani Joker'i anlamak ancak Joker olmakla mümkündür.
Audionautix sanatçısının Transcend adlı şarkısı, Creative Commons Attribution lisansı (https://creativecommons.org/licenses/by/4.0/) altında lisanslıdır.
Sanatçı: https://audionautix.com/
Proje99 Facebook Sayfası: https://www.facebook.com/Proje99-898679113630664/
Proje99 Instagram Sayfası: https://www.instagram.com/projedoksandokuz/