İsim Yetmez
"Bir şeyin sadece adını bilmek, o şeyi bildiğimiz anlamına gelmez." minvalinde bir sözü var Richard Feynman'ın. Bu örnek cümle üzerinden öğrencilerimizin neyi bildiği ve neyi bilmediği üzerinde kafa yoralım biraz.
Öğrencilerimize sorsak pekala hepsi aldıkları derslerin isimlerini bilir. Ama derslerinin içeriği hakkında kaçının fikri vardır? Örneği "Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi" dersi üzerinden vereceğim. Ortaokul ve lise kademelerinin tüm sınıflarındaki yüzlerce öğrenciye farklı zamanlarda aynı soruyu sordum: "Dersimizin isminde geçen dört kelimeyi (Din, kültür, ahlak, bilgi) bana tanımlar mısınız?". İnanır mısınız birkaç tane bölük pörçük cevap dışında kimsenin ağzından tek kelime çıkmadı, çıkamadı. İstediğim cevaplar sözlükten çıkma ezber cümleler değildi onu da belirteyim. Tabii bu soruyu çocuklara sormadan önce ben kendime sormuştum. Yani bu soru bir öz eleştiri sonucunda çıktı ortaya.
Aynı öğrencilerin bir kısmına kademelerine göre "Matematik, geometri, fizik, kimya, biyoloji, sosyal bilgiler, coğrafya, tarih, müzik, resim, edebiyat nedir?" diye sordum. Sonuç yine aynı. Birkaç çocuktan gelen birkaç kırık dökük kelime dışında cevap alamadım. Bu işin böyle nereye gideceğini zannediyoruz? Çocukların kazanımlarıyla ilgilenmeyen aileler, öğretmenler ve neyi, nerede, ne için öğrendiğini bilmeyen hatta kendisine öğretilmeye çalışılan ama kendisinin öğrenmediği, öğrenemediği, sadece adını bildiği şeylerin ne olduğunu bilmeyen insanlarla bu iş nereye gider?
Gelin "okulun dışına çıkıp" kitaplardan örnekler verelim. Evet, kitaplardan örnekler vermemiz gerektiğinde okulun dışına çıkmamız lazım. Bugün kimse bana gönül rahatlığıyla kitapların okullarla bir ilgisinin kaldığını söyleyemez. Kütüphaneler nanay. Öğretmenler dahil, okullarda kitap okuyan insan sayısı inanılmaz az. Okuyanların çoğu da ticari kaygılarla yazılmış, beş para etmez, tuğla kalınlığında kitapları "okuyor". Tam bir fecaat! Fecaat gibi fevkalade bir kelimeye sahip olduğumuz için üzülsem mi sevinsem mi bilemedim şimdi.
Dünya ve Türk klasiklerini ve yazarlarının sadece adını bildiği için, bu yazarları ve kitaplarını bildiğini zanneden günümüz insanından bahsedecektim size ama vazgeçtim. Siz bana şu ismini bildiğimiz şeylerin ne olduğunu söyleyiverin: İnsan, aile, sevgi, saygı, akıl, düşünce, inanç, kalite, zaman, ihsan. Nedir bunlar?
Nizamettin Hayyam VURAL