Dolaylı Dil

Ezel dizinin 4. bölümünde Ramiz dayı hapisten çıkar ve Ezel'i ziyarete gelir. Ezel Ramiz dayıyı erken bırakmalarına şaşırmıştır. Biraz hoşbeşten sonra Ramiz dayı "Hadi avluya çıkıp voltamızı atalım o zaman.." der. Ortada avlu yok, hapishane ambiyansı yoktur. Burada Ramiz dayı dolaylı bir ifadeyle "Hapisten çıktım hadi bir hava alalım..." demektedir. Dizinin birçok yerinde özellikle Dayı'nın kullandığı bu dolaylı dil, üstün bir dildir.

Söylemek istenen şeyi dolaylı bir ifadeyle söylemek bir dil yeteneği gerektirir. Çünkü bu ifadeyi kurarken karşı tarafından bunu doğru anlayacağından emin olmanız gerekir. O yüzden dolaylı ifadeler her ortamda, her kişiye karşı kullanılmaz. Bir kafede otururken çay sipariş etmek istediğinizde bunu direkt söylersiniz. Ama belki ikinci siparişinizde "Çayınız güzelmiş." dediğinizde garson bunu "Çay istediğinize.." hamledebilir. Karşılığında "Getiriyorum." benzeri bir ifade kullanır. Ha tabi, o an alık bir haldeyse sizin çay istediğinizi anlamayabilir de. 

Dolaylı ifadeler teknik işlerde kullanılmaz. Bir Wolkswagen fabrikasında böyle bir dolaylı dil göremezsiniz. Fakat yönetimde ince ayarlar yapılması gereken konularda dolaylı dil kullanılacaktır. Kullanılan dil personel arasındaki farkı hatırlatırken, işlerin de daha kolay akmasını sağlar.
Refik Tırpan ALTAY