İsrail ve Hamas arasında ateşkes sağlandı

İsrail ile Hamas, Gazze savaşının başlamasından 15 ay sonra ateşkes üzerinde anlaştı. Ateşkes anlaşmasına varıldığı, Katar Başbakanı Mohammed bin Abdulrahman Al Thani ve ABD Başkanı Joe Biden tarafından doğrulandı. Konuyla ilgili basın açıklaması yapan Katar Başbakanı Al Thani, Katar, Mısır ve ABD'nin çabaları sonucunda varılan anlaşmanın 19 Ocak pazar günü yürürlüğe gireceğini belirtti. Kesin bir takviminse ileride açıklanacağını ekledi. 

ABD Başkanı Joe Biden, Gazze'deki çatışmaları durduracağını, Filistinli sivillere hayati insani yardımı sağlayacağını ve 15 aydan uzun süredir tutulan rehineleri aileleriyle yeniden bir araya getireceğini söyledi. Biden, ateşkes planının kesin hatlarını Mayıs 2024'te paylaştığını ve ardından BM Güvenlik Konseyi tarafından oybirliğiyle kabul edildiğini hatırlattı. ABD Başkanı, üç aşamalı planın kalıcı ateşkesi sağlaması için İsrail ile Hamas'ın ikinci aşamada gerekli düzenlemeleri müzakere edeceğini söyledi. Biden, müzakerelerin 6 haftadan uzun sürmesi halinde ateşkesin devam edeceğini belirtti ve ateşkesin müzakereler sürdüğü müddetçe devam edeceğini vuguladı. Açıklama öncesi sosyal medya hesabından paylaşım yapan Donald Trump "rehine anlaşması sağlandı" mesajını verdi.

Taraflar son süreçte ilk kez aynı odada olmasa bile, aynı bina içinde müzakere yürüttü. İsrail ve Hamas temsilcileri, Paris, Kahire ve Doha'da üçüncü taraflar aracılığıyla müzakere yürütüyordu. Müzakerelerde ABD, Katar ve Mısırlı diplomatlar arabuluculuk yapıyor. İsrail'in anlaşmayı Perşembe sabahı onaylaması bekleniyor. Anlaşmanın son hali henüz paylaşılmadı. Ancak iki tarafın müzakere ettiği metindeki bazı detaylar şöyleydi:

Ateşkesin ilk birkaç gününde bazı İsrail birlikleri Gazze Şeridi'ndeki bazı bölgelerden çekilecek. Mısır ile Gazze arasındaki Rafah Sınır Kapısı, hasta ve yaralıların tahliyesi için kademeli olarak açılacak. İsrail'in Gazze'nin kuzeyi ve doğusundaki iki sınır bölgesinde 800 metrelik birer tampon bölge oluşturması da planlanıyor. Yine bu aşamada Hamas ve müttefiki Filistin İslami Cihad'ın, toplam 33 rehineyi serbest bırakması bekleniyor. Karşılığında serbest bırakılacak 1000 Filistinli mahkum veya tutuklu arasında 7 Ekim 2023 saldırısına katılan savaşçıların bulunmayacağı kaydediliyor. Ateşkesin 16. gününde İsrail ile Hamas'ın, planın ikinci ve üçüncü aşamaları ile ilgili detaylar üzerinde görüşmelere başlaması bekleniyor. ABD Başkanı Joe Biden bu aşamada müzakereler devam ettiği sürece ateşkesin devam edeceğini vurguladı.

2. Aşama : Kalan rehinelerin İsrail'e iadesi
Planın ikinci aşamasında, erkek askerler ve genç sivil erkek rehineler dahil olmak üzere yaşayan rehineler serbest bırakılacak. Ölü rehinelerin cenazeleri de teslim edilecek. İsrail, Gazze'de 94 rehine bulunduğunu ve bunlardan 34'ünün ölü olduğunun değerlendirildiğini açıklıyor. Ayrıca 7 Ekim 2023'te başlayan savaştan önce kaçırılan dört İsrailli de Gazze'de tutuluyordu. Bunlardan ikisinin ölü olduğu biliniyor.

3. Aşama: Gazze'nin yeniden inşası
Ateşkes planının üçüncü aşamasında, büyük bir yıkım yaşayan Gazze'nin yeniden inşa edilmesi var.

Henüz üzerinde anlaşmaya varılmayan başlıklar neler?
Ateşkesin 15 Ocak akşamı duyurulmasının hemen ardından İsrail Başbakanlık ofisi tarafından yapılan açıklamada, "henüz anlaşmaya varılmamış birkaç madde" olduğu belirtildi. Ancak bunların kısa sürede aşılmasının beklendiği belirtildi. İsrail ile Hamas arasında ateşkesin ikinci ve üçüncü aşamaları konusunda henüz bir anlaşmaya varılmadı. Bunlarla ilgili müzakereler ateşkes sürecinin 16. gününde başlayacak. Ancak burada da halen bazı anlaşmazlık noktaları öne çıkıyor. Bunlardan biri Gazze'yi kimin yöneteceği sorusu. İsrail, Hamas'ın Gazze'yi yönetmeye devam etmesine izin vermeyi kabul etmiyor. Ayrıca, İsrail işgali altındaki Batı Şeria'daki Filistin Yönetimi'nin de Gazze'yi yönetmesine izin vermeyi reddediyor.

İsrail, çatışmalar sonrası Gazze üzerindeki güvenlik kontrolünü elinde tutmak istiyor. İsrail, Filistin Yönetimi yeniden yapılanmayı tamamlayana kadar, Gazze'nin geçici bir yönetimin kontrolünde olması için ABD ve Birleşik Arap Emirlikleri ile bir plan üzerine çalışıyor. Sonrasında oluşturulacak yeni yönetimin kalıcı olmasının sağlanması planlanıyor. Hamas ise rehinelerin serbest bırakılmasını içeren ilk aşama sonrası, İsrail'in kalıcı bir anlaşma yapmaya yanaşmamasıyla ilgili endişelere sahip olabilir. Kabinesindeki aşırı sağcı isimler Maliye Bakanı Bezalel Smotrich ve Ulusal Güvenlik Bakanı Itamar Ben-Gvir, Hamasla bu sürece karşı çıkıyor. Smotrich, anlaşmanın İsrail'in ulusal güvenliği için "bir felaket" olacağını ve bunu desteklemeyi reddedeceği mesajını paylaştı.

Kaynak: BBC Türkçe