"Kızılay madensuyunda arsenik var" haberine soruşturma

Migros’un Kızılay’ın madensuyunda yoğun miktarda arsenik tespit etmesini haberleştiren ve madensuyu fabrikasının skandal görüntülerini yayımlayan BirGün muhabiri İsmail Arı hakkında soruşturma başlatıldı. Kızılay, imza attığı çok sayıdaki haberle Kızılay’daki yolsuzlukları gündeme getiren BirGün muhabiri İsmail Arı'dan şikayetçi oldu. İstanbul Cumhuriyet Başsavcılığı Basın Suçları Soruşturma Bürosu Arı hakkında soruşturma başlattı. İfadeye çağrılan Arı’ya, Kızılay Derneği ile Kızılay İçecek’in kendisi hakkında şikâyetçi olduğu belirtildi. Kızılay Derneği ile Kızılay İçecek Şirketi, Arı’nın BirGün’de 21 Mart tarihinde yayımlanan haberiyle "Yanıltıcı bilgiyi alenen yayma suçunu" işlediğini iddia etti. 

Söz konusu haberde, "Migros’un 2019’da Kızılay Madensuyu’nda yoğun miktarda arsenik tespit ettiği" belirtiliyor. Haberde, arseniğin kanser gibi sağlık sorunlarına yol açtığını belirten Gıda Mühendisi Şık'ın, "Kızılay yöneticileri suç işledi." ifadeleri ile Kızılay'ın fabrikasında madensuyunun depolandığı havuzların hijyenden uzak ve tartışma yaratacak görüntüleri de yer alıyor. 

Kızılay’ın madensuyunda insan sağlığını etkileyecek şekilde yüksek miktarda arsenik (ağır metaller) tespit edildiği ortaya çıktı. Kızılay’ın yılda 1,5 milyar şişe ürettiği madensuyuna dair BirGün’ün ulaştığı belgeler ise yok artık dedirtecek türden. Kızılay, Afyon’daki fabrikasında ürettiği madensuyunu 2019’da Migros Market’e sattı. Migros, Kızılay’dan aldığı madensularını 28 Mayıs 2019’da bir özel laboratuvarda analiz ettirdi. BirGün’ün ulaştığı analiz sonucunda ise madensuyundaki arsenik oranının sınır değerinin iki katı olduğu belirtildi. Belgelerde madensuyu için arsenik sınır değerinin en fazla 10 mikrogram\litre olması gerektiği ancak Kızılay’ın madensuyunda 20 mikrogram\litre arsenik tespit edildiği belirtildi. Laboratuvar, madensuyunun halk sağlığı için uygun olmadığını belirttiği analiz sonuçlarını Migros’a gönderdi.

Bu skandalın ardından Migros, Kızılay ile iletişime geçti. Migros’un iç yazışmalarında sadece Migros’un Muğla’daki deposundan 32 palet olarak ifade edilen yaklaşık 76 bin şişe madensuyunun Kızılay’a iade süreci başlatıldı. Migros, Kızılay’dan Muğla deposunda bulunan 2 TIR madensuyunu iade alması istendi. Migros’un kurum içi yazışmalarında "Depoda alan sıkıntısı yaşandığı, Kızılay’ın 'bloke edilen' madensularını teslim alması gerektiği" ifade edildi. Migros’un ülke genelindeki diğer depolarından ne kadar madensuyunu iade ettiği ise bilinmiyor. Kızılay’ın arsenik tespit edilen madensularını başka hangi marketlere sattığı da yanıt bekleyen bir başka soru. Kızılay’ın iade aldığı madensularını da imha etmeyip yeniden satışını yaptığı ileri sürülüyor.

Gıda Mühendisi ve Akademisyen Dr. Bülent Şık ise BirGün’e yaptığı değerlendirmede, "Ülkemizde yürürlükte olan ve 'Doğal Mineralli Sular Hakkında Yönetmelik' başlığını taşıyan mevzuata göre madensularındaki arsenik miktarının litrede 10 mikrogramı geçmemesi gerekir. Bu sınır değerleri aşan madensularının piyasaya sunulmaması gerekir. Aksi takdirde yönetmelikte de açık olarak belirtildiği gibi bir halk sağlığı riski ortaya çıkar. Arsenik insan sağlığına zararlı, çeşitli toksik etkileri olan ağır metallerden biridir." dedi.

"Çevre kirliliğinin yoğun olduğu bölgelerde de gıdalara ve sulara arsenik bulaşabilir. Uluslararası Kanser Araştırmaları Ajansı (IARC) arsenik ve inorganik arsenik bileşikleri insanlar için kansere yol açan toksik bileşenler olduğunu belirtmektedir. İnorganik formları çok daha zehirlidir." diyen Şık sözlerine şöyle devam etti: 

Arsenik içeren gıdaların yenmesi ve arsenikle kirlenmiş suların içilmesi deri, mesane ve akciğer kanserine yakalanma riskini arttırmaktadır. Buna ek olarak, uzun süreli maruz kalmanın kalp hastalıklarına ve diyabete yol açabileceği de belirtilmektedir. Çocuklar toksik kimyasalların olumsuz etkilerin yetişkinlere kıyasla daha duyarlıdır. Yaş ne kadar küçükse maruz kalma sonucu oluşacak olumsuz etkiler de o ölçüde fazla olur. Dolayısıyla maden sularındaki arsenik çocuk sağlığı için daha büyük bir risk oluşturur. Dünya Sağlık Örgütü, arsenik maruziyetinin olumsuz gebelik sonuçları, bebek ölümleri ve erken çocukluk yaşlarında kanser, akciğer hastalığı, kalp krizi ve böbrek yetmezliği gibi hastalıklarla ilişkili olduğunu belirtmektedir. Yine, çok sayıda çalışma, arsenik maruziyetinin çocuklarda bilişsel gelişim, zekâ ve hafıza üzerindeki olumsuz etkilerini göstermiştir ve bu sorun ülkemiz için kanımca kritik önem taşır.

Madensularını tüketmenin iyi bir şey olduğuna dair yaygın bir kanaat var toplumda ama işte arsenik ile ilgili analiz raporu bu kanaatin ne kadar yanlış olduğunu gösteriyor. Anne ve babalar bu tip ürünlerin içerdiği risklere karşı uyanık olmalı. Ama unutmayalım gıda güvenliğini sağlamak, halk sağlığını korumak kamu kurumlarının işidir. Gıdalar, su, madensuyu vb. içeceklerdeki arsenik miktarının dikkatle kontrol edilmesi gerekir. Öte yandan Kızılay’daki yöneticilerin durumdan haberdar olduğu halde arsenikli ürünleri piyasaya sunmasının da yargılanmayı gerektirecek bir suç teşkil ettiğini düşünüyorum.

Migros yetkilileri bu konuya dair açıklama yapmayacağını belirtirken madensuyunu üreten Kızılay’a bağlı Kızılay İçecek Şirketi’nin Genel Müdürü Metin Kul ise şu açıklamayı yaptı: "Kızılay Madensularına ilişkin olarak halk sağlığını tehlikeye atacak bir emareye rastlanmamıştır. Perakendeci şirketler zaman zaman raflarındaki ürünleri rastgele olarak çeşitli testlere tabi tutmaktadırlar. Bu testlerde kullanılan yöntem farklılıkları, analiz sonucunu etkileyebilecek çevresel faktörler veya laboratuvar tespit limitleri gibi sebeplerle tedarikçi ile perakendecinin sonuçları arasında sapma söz konusu olabilmekte ve analizlerin tekrarına ihtiyaç duyulmaktadır. Sözü edilen konu da bu durumdan ibarettir. Yeniden ve aynı yöntemlerle testler farklı akredite laboratuvarda da olmak üzere tekrar edilmiş ve herhangi bir uygunsuzlukla karşılaşılmamıştır. Ancak analiz ve değerlendirme süreci devam ederken, satış noktasında Kızılay madensuyunun arzının devamı için bir parti ürün geri çekilmiş ve yerine yenisi konulmuştur.".




Kızılay’ın Afyon’daki madensuyu fabrikasında bir süre önce çekilen görüntülere BirGün ulaştı. Fabrikada madensuyunun dinlendirildiği bölümün içler acısı halde olduğu görüldü. Havuz olarak adlandırılan alanın duvarları ve tavanındaki rutubet ile kirlilik ise alanın hijyenden ne kadar uzak olduğunu gözler önüne serdi. Madensuyunun depolandığı alanda duvarların yosunlaşmaya başlığı da görüldü.

Arı'ya yöneltilen "Halkı yanıltıcı bilgiyi alenen yayma" suçunun cezası 1 yıldan 3 yıla kadar hapis cezası. Söz konusu suç, geçen sene tartışmalı şekilde Meclis’ten geçen ve "sansür yasası" olarak adlandırılan yasanın içerisinde yer alıyor. Arı’dan şikayetçi olan Kızılay avukatı Murat Bayramoğlu, Bayındırlık ve İskan Bakanlığı yapan Zeki Ergezen’in yeğeni. Çok sayıda avukatı olan Kızılay’ın, Murat Bayramoğlu’nun hukuk bürosuyla çalışması bir başka tartışmaya da kapı aralıyor.

Kaynak: Birgün Gazetesi