Saolaların gen haritası çıkarıldı
Bilim insanları, nesli tükenme tehlikesi altındaki nadir memeli türlerinden olan ve en son 2013'te görülen saolaların gen haritasını çıkardı. Bilim adamları, gen haritası yardımıyla türün neslini kurtarmayı umut ediyor.
10 Mayıs 2025 - 22:50
Son derece nadir rastlanan saolaların ilk defa gen haritası çıkarıldı. Yeni çalışma, "Asyalı tekboynuz" adıyla da anılan nesli kritik tehlike altındaki türün yaşamasını sağlayabilir. En son 2013'te görülen saolanın soyunun tükenmiş olma ihtimali de var.
Vietnam ve Laos'un dağlık ormanlarında yaşayan ve ilk kez 1992'de tanımlanan saola (Pseudoryx nghetinhensis), özel görünüşü ve çok nadir bir tür olması nedeniyle "Asyalı tekboynuz (Asian unicorn)" diye anılıyor. Dünya Doğa ve Doğal Kaynakları Koruma Birliği'ne (IUCN) göre nesli kritik tehlike altındaki bu türün 100'den daha az üyesi kaldığı tahmin ediliyor.
Uluslararası bir araştırma ekibi, avcıların evlerinden toplanan saola kalıntılarından alınan parçaları analiz ederek 26 saolanın tam genom haritasını çıkardı. Bu çalışmayla türün ilk kez gen haritası çıkarıldı. Çalışma, saolanın geçmişini anlama ve geleceğini güvence altına alma yolunda kritik bilgiler sundu.
Bulguları hakemli dergi Cell'de 5 Mayıs Pazartesi günü yayımlanan çalışmaya göre saolalar 5 bin ila 20 bin yıl önce iki ayrı popülasyona ayrılmış. Bu durum daha önce bilinmiyordu. Bilim insanları ayrıca, iki popülasyonun da Son Buzul Çağı'ndan itibaren azaldığını saptadı.
Ekip, toplam saola nüfusunun 10 bin yıldır hiçbir zaman 5 binin üstüne çıkmadığını tahmin ediyor. Bu durum, iki grubun da genetik çeşitliliğini kaybettiği anlamına geliyor. Ancak her biri genetik kodlarının farklı kısımlarını kaybetmiş. Araştırmacılara göre bu, nesillerinin tükenmesini önlemede kritik bir rol oynayabilir. Makalenin başyazarı Genís Garcia Erill, "Bir popülasyonda kaybolan genetik varyasyon diğerini tamamlıyor. Yani eğer bunları karıştırırsak, diğerindeki eksiklik giderilebilir." diye açıklıyor.
Bilim insanları saolaların hayatta kalması için esaret altında çiftleşmelerini sağlayacak bir program geliştirmeye çalışıyor. Yeni çalışmayı yürüten ekibin hesaplamalarına göre böyle bir program, tükenme riski karşısında en etkili çözümü sunuyor.
Çalışmanın bir diğer yazarı Rasmus Heller, "Modellerimiz, en az bir düzine saolayı (ideal olarak her iki popülasyonun karışımı) bir araya getirebilirsek, türlerin uzun vadede hayatta kalma şansının yüksek olacağını gösteriyor." diyor. En son 2013'te görülen bir türün 12 üyesini bulmak zorlu bir iş. Ancak araştırmacılar, yeni çalışmanın bu sorunu çözebileceğine inanıyor. Saolanın genetik haritasının çıkarılması, daha kapsamlı arama çalışmalarının önünü açabilir.
Kaynak: Independent Türkçe
Vietnam ve Laos'un dağlık ormanlarında yaşayan ve ilk kez 1992'de tanımlanan saola (Pseudoryx nghetinhensis), özel görünüşü ve çok nadir bir tür olması nedeniyle "Asyalı tekboynuz (Asian unicorn)" diye anılıyor. Dünya Doğa ve Doğal Kaynakları Koruma Birliği'ne (IUCN) göre nesli kritik tehlike altındaki bu türün 100'den daha az üyesi kaldığı tahmin ediliyor.
Uluslararası bir araştırma ekibi, avcıların evlerinden toplanan saola kalıntılarından alınan parçaları analiz ederek 26 saolanın tam genom haritasını çıkardı. Bu çalışmayla türün ilk kez gen haritası çıkarıldı. Çalışma, saolanın geçmişini anlama ve geleceğini güvence altına alma yolunda kritik bilgiler sundu.
Bulguları hakemli dergi Cell'de 5 Mayıs Pazartesi günü yayımlanan çalışmaya göre saolalar 5 bin ila 20 bin yıl önce iki ayrı popülasyona ayrılmış. Bu durum daha önce bilinmiyordu. Bilim insanları ayrıca, iki popülasyonun da Son Buzul Çağı'ndan itibaren azaldığını saptadı.
Ekip, toplam saola nüfusunun 10 bin yıldır hiçbir zaman 5 binin üstüne çıkmadığını tahmin ediyor. Bu durum, iki grubun da genetik çeşitliliğini kaybettiği anlamına geliyor. Ancak her biri genetik kodlarının farklı kısımlarını kaybetmiş. Araştırmacılara göre bu, nesillerinin tükenmesini önlemede kritik bir rol oynayabilir. Makalenin başyazarı Genís Garcia Erill, "Bir popülasyonda kaybolan genetik varyasyon diğerini tamamlıyor. Yani eğer bunları karıştırırsak, diğerindeki eksiklik giderilebilir." diye açıklıyor.
Bilim insanları saolaların hayatta kalması için esaret altında çiftleşmelerini sağlayacak bir program geliştirmeye çalışıyor. Yeni çalışmayı yürüten ekibin hesaplamalarına göre böyle bir program, tükenme riski karşısında en etkili çözümü sunuyor.
Çalışmanın bir diğer yazarı Rasmus Heller, "Modellerimiz, en az bir düzine saolayı (ideal olarak her iki popülasyonun karışımı) bir araya getirebilirsek, türlerin uzun vadede hayatta kalma şansının yüksek olacağını gösteriyor." diyor. En son 2013'te görülen bir türün 12 üyesini bulmak zorlu bir iş. Ancak araştırmacılar, yeni çalışmanın bu sorunu çözebileceğine inanıyor. Saolanın genetik haritasının çıkarılması, daha kapsamlı arama çalışmalarının önünü açabilir.
Kaynak: Independent Türkçe
YORUMLAR