Yörüngesinde dönerken "eriyen" gezegen keşfi
Astronomlar, yörüngesinde dönerken sürekli küçülerek yok olmaya doğru ilerleyen bir gezegen keşfetti. Yıldızına çok yakın seyrettiği için yüksek sıcaklığın etkisiyle sürekli kütle kaybeden gezegen, arkasında kuyruklu yıldızların kuyruk yapısına benzer bir kalıntı bırakıyor.
23 Nisan 2025 - 14:59
Pegasus Takımyıldızı içerisinde yer alan bir gezegen, adeta kaynayan kaya parçalarına ve buharlaşan minerallere dönüşerek yavaş yavaş yok oluyor. Bu dramatik sona yol açan şey yüzeydeki felaketler değil, yıldızına olan aşırı yakınlığı.
Yalnızca 30,5 saatlik bir yörünge süresine sahip olan BD+05 4868 Ab, yıldızına, Merkür’ün Güneş’e olan mesafesinden 20 kat daha yakın. Bu yüzden de bir gezegenden çok bir kuyruklu yıldıza benziyor: Ardında 9 milyon kilometre uzunluğunda dev bir enkaz kuyruğu bırakıyor.
MIT Kavli Astrofizik ve Uzay Araştırmaları Enstitüsü’nden doktora sonrası araştırmacı Marc Hon, “Kuyruğun uzunluğu devasa… Gezegenin neredeyse yarım yörüngesi kadar.” diyor. NASA’nın TESS (Transiting Exoplanet Survey Satellite) uydusuyla tesadüfen keşfedilen bu gezegenin detayları, 22 Nisan’da The Astrophysical Journal Letters dergisinde yayınlandı.
Normalde bir ötegezegen, ev sahibi yıldızın önünden geçerken yıldız ışığında kısa süreli ve düzenli bir azalma yaratır. Ancak BD+05 4868 Ab, yıldız ışığındaki bu azalmanın ardından çok daha uzun sürede normale dönüyor. Bu da, yıldız ışığını engellemeye devam eden uzun bir kuyruk formasyonu olduğunu gösteriyor. Her yörünge geçişi sırasında ışık eğrisindeki değişim, kuyruk yapısının boyut ve bileşen açısından sürekli değiştiğini gösteriyor.
Kuyruk şekli bir kuyruklu yıldızı andırsa da, içeriği benzer değil. “Bu kuyrukta, tipik bir kuyruklu yıldızda olduğu gibi uçucu gazlar ve buz bulunması pek olası değil; çünkü bu maddeler yıldızın bu kadar yakınında uzun süre dayanamaz.” diyen Hon, “Bunun yerine, gezegen yüzeyinden buharlaşan mineral taneleri bu etkileyici kuyruğu oluşturuyor.” diye aralarındaki farkı açıklıyor.
Daha önce yalnızca üç parçalanan ötegezegen keşfedilmişti ve bunların tümü NASA’nın Kepler Teleskobu ile 10 yıldan fazla süre önce tespit edilmişti. Ancak BD+05 4868 Ab, şimdiye kadar gözlemlenenler içinde en şiddetli buharlaşma belirtilerini gösteriyor: en uzun kuyruk, en derin ışık düşüşü. Hon, “Bu da buharlaşma sürecinin çok daha yıkıcı olduğunu ve diğerlerine göre çok daha hızlı yok olacağını gösteriyor.” diyor.
Yine de “hızlı” kelimesi, kozmik ölçekte farklı anlamlar taşıyabiliyor. BD+05 4868 Ab, her yörüngede bir Everest Dağı kadar madde kaybetmesine rağmen, tamamen yok olması 1 ila 2 milyon yıl sürebilir. Bu süreçte, gezegenin yüzeyinde sıcaklıkların 1.650 °C civarında olduğu tahmin ediliyor. Bu da gezegenin muhtemelen tamamen kaynayan lavlarla kaplı olduğu anlamına geliyor.
Kaynak: biomedya.com
Yalnızca 30,5 saatlik bir yörünge süresine sahip olan BD+05 4868 Ab, yıldızına, Merkür’ün Güneş’e olan mesafesinden 20 kat daha yakın. Bu yüzden de bir gezegenden çok bir kuyruklu yıldıza benziyor: Ardında 9 milyon kilometre uzunluğunda dev bir enkaz kuyruğu bırakıyor.
MIT Kavli Astrofizik ve Uzay Araştırmaları Enstitüsü’nden doktora sonrası araştırmacı Marc Hon, “Kuyruğun uzunluğu devasa… Gezegenin neredeyse yarım yörüngesi kadar.” diyor. NASA’nın TESS (Transiting Exoplanet Survey Satellite) uydusuyla tesadüfen keşfedilen bu gezegenin detayları, 22 Nisan’da The Astrophysical Journal Letters dergisinde yayınlandı.
Normalde bir ötegezegen, ev sahibi yıldızın önünden geçerken yıldız ışığında kısa süreli ve düzenli bir azalma yaratır. Ancak BD+05 4868 Ab, yıldız ışığındaki bu azalmanın ardından çok daha uzun sürede normale dönüyor. Bu da, yıldız ışığını engellemeye devam eden uzun bir kuyruk formasyonu olduğunu gösteriyor. Her yörünge geçişi sırasında ışık eğrisindeki değişim, kuyruk yapısının boyut ve bileşen açısından sürekli değiştiğini gösteriyor.
Kuyruk şekli bir kuyruklu yıldızı andırsa da, içeriği benzer değil. “Bu kuyrukta, tipik bir kuyruklu yıldızda olduğu gibi uçucu gazlar ve buz bulunması pek olası değil; çünkü bu maddeler yıldızın bu kadar yakınında uzun süre dayanamaz.” diyen Hon, “Bunun yerine, gezegen yüzeyinden buharlaşan mineral taneleri bu etkileyici kuyruğu oluşturuyor.” diye aralarındaki farkı açıklıyor.
Daha önce yalnızca üç parçalanan ötegezegen keşfedilmişti ve bunların tümü NASA’nın Kepler Teleskobu ile 10 yıldan fazla süre önce tespit edilmişti. Ancak BD+05 4868 Ab, şimdiye kadar gözlemlenenler içinde en şiddetli buharlaşma belirtilerini gösteriyor: en uzun kuyruk, en derin ışık düşüşü. Hon, “Bu da buharlaşma sürecinin çok daha yıkıcı olduğunu ve diğerlerine göre çok daha hızlı yok olacağını gösteriyor.” diyor.
Yine de “hızlı” kelimesi, kozmik ölçekte farklı anlamlar taşıyabiliyor. BD+05 4868 Ab, her yörüngede bir Everest Dağı kadar madde kaybetmesine rağmen, tamamen yok olması 1 ila 2 milyon yıl sürebilir. Bu süreçte, gezegenin yüzeyinde sıcaklıkların 1.650 °C civarında olduğu tahmin ediliyor. Bu da gezegenin muhtemelen tamamen kaynayan lavlarla kaplı olduğu anlamına geliyor.
Kaynak: biomedya.com
YORUMLAR