Kitap Okumak Gereksiz Bir Şey mi?

Youtube, Netflix gibi video platformlarının yaygınlaşmasıyla birlikte hem bilgi edinme ihtiyacımızı hem de kurgusal eser ihtiyacımızı karşılayacağımız birçok seçeneğe ulaştık. Bu kadar zengin içeriğe internetten kolayca ulaşılabilmesi, akıllara “Kitap okumak gerçekten gerekli mi yoksa çağ dışı mı kaldı?” sorusunu getiriyor. Kesin sonuca ulaşabilmek için ”Kitapları değerli kılan, diğer kaynaklarda olmayıp kitaplarda olan şeyler nedir?” sorusuna cevap aramamız lazım.

Dünyanın en zengin insanlarına baktığımızda kitap okuma alışkanlığının ortak özellikleri olduğunu görüyoruz. Jeff Bezos, Bill Gates, Elon Musk, Warren Buffet, Mark Zukerberg gibi isimler onca işlerinin arasında düzenli bir şekilde kitap okumaya devam ediyorlar. Bill Gates işe giderken yanında bir pazar çantası dolusu kitap götürme alışkanlığına sahip. Katıldığı toplantılardan arta kalan sürelerde kitap okuyor. Kendini kitap kampına bile sokuyor. Küçük bir kulübeye çekilip bir hafta boyunca sadece kitap okuyor ve bu kitaplardan ilham alarak yeni fikirler üretmeye çalışıyor. Elon Musk sıkı bir bilimkurgu edebiyatı hayranı. Warren Buffet günde 5-6 saatini okumaya ayırıyor. Mark Zukerberg 2 haftada en az bir kitap okuyor. Tüm bu örneklere bakınca, kitap okumanın başarıyı getiren alışkanlıklar arasında önemli bir yer tuttuğunu görebiliriz.

Peki bilimsel çalışmalar bu konuda ne diyor?

Bilimsel çalışmalara göre kitap okumak, beyindeki dil merkezinin gelişmesini, buradaki sinir ağlarının kalınlaşmasını sağlıyor. Beyindeki dil bölgesi sinir ağı bakımından zengin bir bölge. Dil bölgesi beynin birçok farklı bölgesiyle sıkı ilişki içinde. Dolayısıyla dil yeteneği geliştiğinde birçok yetenek de beraber gelişiyor diyebiliriz. Şüphesiz kitap okumak bu sayede genel zihinsel kapasitemizin artmasını sağlayacaktır. Zaten yapılan çalışmalar da kitap okumanın zekayı geliştirdiğini gösteriyor. Özellikle de edebiyat eserleri… Yapılan çalışmalarda, deneme tarzında kurgusal olmayan kitaplara göre hikaye, roman gibi kurgusal kitapların zekayı daha fazla geliştirdiği gösterilmiş.

Kitaplar beynimizi aktif kullanmamızı sağladığı için, bu eylemi disiplin haline getirip düzenli bir şekilde kitap okuduğumuzda akıl yürütme yeteneğimiz gelişir. İleri yaşlarda Alzheimer hastalığına yakalanma riski azalır. Alzheimer hastalığını engellemenin en etkili yolunun düzenli kitap okumak olduğu da yine bilimsel çalışmalarda gösterilmiş. Hatta kitap okumanın ömrü bile uzattığı gösterilmiş.

Kitap okumanın tek esprisi Alzheimer hastalığına yakalanma riskini azaltması ya da ömrü uzatması değil tabii ki. Çoğu insan uzun ama kalitesiz bir hayata daha kısa ama kaliteli bir hayatı tercih eder. Kitap okumanın asıl güzel yanı, bize daha kaliteli bir yaşam sunuyor olması diyebiliriz. “Okumayı bilen bir kimse kendini yüceltme, çok yönlü olabilme, yaşamını ilginç üstün ve kusursuz yapabilme gücüne de sahip demektir.” - Henry Huxley

Kitap okumanın bir diğer güzel yanı da, farklı farklı insanların deneyimlerine ortak olma imkanı sunması. Kitaplar aracılığıyla yazarın zihin dünyasında yolculuğa çıkma imkanı bulursunuz. Kitapların sihirli bir özelliği bu. Bir kitabı okuduğunuzda, yazarla bir iletişim bağı kurarsınız. Yazarın duygularını, düşünme tarzını ve deneyimlerini bir yönüyle kendi zihninize kopyalarsınız. Bir anlamda o yazarın yeteneklerini ve deneyimlerini kısa yoldan edinmiş olursunuz. Dünyada öğrenilmesi gereken çok şey var. Bir ömre yetmeyecek kadar çok şey... Normalde öğrenemeyeceğiniz, deneyimleyemeyeceğiniz birçok şeyi kitaplar sayesinde bizzat yaşamış gibi olursunuz. “Kitaplar çoğunlukla kitabı yazan kimselerin en iyi duygularını, en doğru düşüncelerini, en sağlam kanılarını, en temiz umut ve ülkülerini taşırlar.” - Victor Hugo

Kitap okumak, çağın getirdiği yeniliklere uyum sağlamayı kolaylaştırır, ufkunuzu genişletir ve farklı görüşlere ve farklı insan fıtratlarına daha hoşgörülü yaklaşmanızı sağlar. Basmakalıp düşüncelere kapılıp hayata dar bir pencereden bakmak yerine daha açık fikirli hale gelirsiniz. Bu hoşgörülü tavır yaygınlaştıkça daha huzurlu bir hayat mümkün hale gelmiş olur. Kitap okumanın yaygın olduğu toplumlar, bilim ve sanatta üst basamaklara daha hızlı ve daha kolay tırmanırlar. Yani kitap okumak, bireysel katkılarının yanında toplumsal refaha ve huzura da katkı sağlar. “Bir ülkede okumaya karşı istek artmadıkça gaflet ve bu gafletten doğacak felaketler azalmaz.” - Benjamin Franklin

Kitap okumak, film seyrederek ya da dünyayı dolaşarak edinemeyeceğimiz yetiler kazandırır. Bazı şeyler günlük konuşmada, filmlerde anlatılamazken denemelerle, hikayelerle anlatılabilir. İşte sadece kitaplarda bulabileceğimiz bu anlatılar beynimizde başka türlü çalıştıramayacağımız yolakları çalıştırır. Ayrıca kitap okurken aktif olmak zorundasınız. Film seyrederken dalıp gidebilir, üzerinde kafa yormadan, sadece görüntülerin gözünüzün önünden kayıp gitmesine “izin verebilirsiniz”. Kitap okurken bu hale kapılmak en azından daha zordur. Kitapta okuduklarınız kendi zihin kapasitenize ve hayal gücünüze daha bağımlıdır. Dolayısıyla kitap okurken beyninizi çok daha aktif kullanırsınız. Bir yandan da kendinizi ölçme, zihin dünyanızı keşfetme imkanı bulursunuz. Böylece özgün fikirler üretme konusunda da kitaplar size ilham kaynağı olur. Kitaplar sayesinde içinizdeki edebiyatçıyı, fikir adamını keşfedebilirsiniz. “Olgun bir okuyucu çoğu kez başkasının yazdıklarında yazarın düşünmediği güzellikler bulur okuduklarına daha zengin anlamlar ve renkler kazandırır.” - Montaigne

Film, dizi ve diğer görsel medya ürünlerinin yaygınlaştığı günümüzde kitap okumanın gereksiz hale geldiği zannına kapılmamak gerekiyor. Bu medya unsurları asla kitapların yerini dolduramayacak. Çünkü görselliğin ve estetik unsurların arttığı oranda ister istemez içerik zayıflar. En derinlikli, en düşündürücü ürünler ancak yazılı halde kendini var edebilir. En derin alt metinli görsel medyalar bile kitapların bu sihirli gücü yanında zayıf kalır, her zaman da zayıf kalacaktır.

Kaynaklar
https://www.researchgate.net/.../40683634_Altering...
https://www.liebertpub.com/doi/10.1089/brain.2013.0166
https://www.researchgate.net/.../247163935_Opening_the...
https://www.sciencedirect.com/.../abs/pii/S0277953616303689
https://www.myfloridaprepaid.com/.../can-reading-improve.../
https://www.semanticscholar.org/.../8a86f0ae2f446e20394c3...
(Linkler arızalı)

Mazhar F. GÜR 19.10.2021 (Proje 99)