İşte gün isimlerinin kökeni

"Evvel zaman içinde, kalbur saman içinde; pireler berber, develer tellal iken Pazartesi, Salı, Çarşamba, Perşembe, Cuma, Cumartesi ve Pazar isimli günler yeryüzünde dönüşümlü olarak yaşarlarmış..." 

Aralarından bazılarının anlamları kolay olsa da diğer bazılarının isimlendirmeleri daha ilginçtir. İşte günlerin etimolojilerinin masal tadındaki gelişimi:

Pazartesi

Pazar gününü bazı medeniyetler haftanın ilk günü olarak belirlemiştir. Halen de bazı Batılı ülkeler Pazar gününü haftanın ilk günü kabul etmektedir. Pazartesi de anlaşıldığı üzere, "Pazar Ertesi" anlamında kullanılan bir sözcüktür. "erte" sözcüğünün serüveni asırlar öncesine kadar dayanmaktadır. Uygurca Budist metinlerinde "érte" sözcüğü, 1000'li yıllarda "gün" veya "gün doğumu" anlamında kullanılmıştır. Günümüzde "ertelemek" sözcüğü; "başka bir zamana atmak, daha sonraya, ilerdeki günlere bırakmak" anlamında kullanırken, Dîvânu Lugâti’t-Türk'te "értelemek" sözcüğü "işe kalkmak" ile ilişkilendirilmiştir. Kısas-ı Enbiya'da ilk defa "e" üzerindeki çizgi kaldırılarak "ertelemek" olarak kullanılmıştır. Bu sözcük, eski Türkçede "sabah" olarak da kullanılmaktadır.

Salı

Salı, "Üçüncü Gün" demektir. Normalde Salı, bizler için "ikinci gün"dür. Fakat hafta Pazar ile başladığından dolayı Salı için "Üçüncü Gün" denilmektedir. Filippo Argenti, 1533 yılında yazdığı "Regola del Parlare Turco" isimli eserinde Salı sözcüğünü ilk kez kullanan isim olmuştur. Sözcüğün orijinali "salí" diye yazılmıştır. Arapçada "Yevmü's-selāse" ya da "yawm aṯ-ṯalīṯ", yani "üçüncü gün" olarak geçmiştir. Salı, bu masalımsı serüvende "selase" sözcüğüyle dilimize geçmiştir.
 

Çarşamba

Codex Cumanicus'ta 1303 yılında Farsça ve Türkçe karışımı bir dille "čaar sanbe" sözcüğünü kullanan ilk isimdir. Sözcüğün anlamı "Dördüncü Gün" demektir. Farsçada "çahar" dört demektir. Hatta dört sayısıyla ilişkisi olan; çardak, çarmıh, çarşı ve çerçeve gibi sözcükler de "çar" köküyle dilimize geçmişlerdir. Bu yüzden "çaharşanba" kelimesini de "haftanın dördüncü günü" şeklinde dilimize geçtiğini görmekteyiz. İşin tuhaf tarafı Farsçada "şabba" ya da "şanba" için Cumartesi denmektedir. Çoğu toplumda eskiden "haftanın son günü" olarak görüldüğü için Çarşamba, Cumartesi'den sonraki 4. gün idi. İbrani ve Aramicedeki "şabāt" sözcüğü, Farsçaya "şamba" olarak geçmiştir. Şabat da "dinlenme günü"dür. Sevan Nişanyan bu sözükle alâkalı Çağdaş Türkçenin Etimolojisi sözlüğüne şu notu düşmüştür: "Osmanlıca imlada çehar-şenbe yazımı 20. yy'a dek korunur. Yedi günlük hafta düzeni MÖ 6. yy'dan itibaren Yahudi toplumundan, ortak Arami kültürü vasıtasıyla, çevre kültürlere yayılmıştır.".

Perşembe

Perşembe "penc şembe", "Beşinci Gün" demektir. "Panc", Farsçada "beş" anlamına gelmektedir.

Cuma

Cuma sözcüğü Arapçadan dilimize geçmiştir. Cuma sözcüğü "toplanma günü" anlamına gelmektedir ve Cuma Namazı'na işaret etmektedir.

Cumartesi

Cumartesi de, tıpkı Pazartesi gibi, "Cuma ertesi" anlamına gelmektedir. Kendi başına özel bir anlamı yoktur.

Pazar

Sıra haftanın son gününe geldi ama bu son gün aslında ilk gün anlamında. Sözcük, Farsçadaki "bāzār", yani "çarşı, alışveriş edilen yer" anlamına gelmektedir. 

Kaynak: Nişanyan Sözlük