BM: "Sudan'da 18 milyon kişi açlık çekiyor''

Sudan'da orduyla Hızlı Destek Kuvvetleri adlı milis güç arasında çıkan çatışmalarda bir yıl geride kalırken, ülke iç savaşa sürüklendi. Başkent Hartum'da başlayan şiddet ülke geneline yayıldı, binlerce kişi öldürüldü, yerleşimler ve ülkenin alt yapısı da savaştan büyük zarar gördü.

Birleşmiş Milletler (BM) bünyesinde Dünya Gıda Programı'nın (WFP) Sudan'daki acil durum yöneticisi Michael Dunford, dünyanın en şiddetli açlık krizinin Sudan'da yaşandığını söylüyor. Dunford, "Gözümüzün önünde bir facia yaşanıyor ve korkarım ki daha da kötüye gidecek." diyor.

Ülkede yaklaşık 18 milyon kişi "akut açlık" yaşıyor. WFP'ye göre bu sayı 25 milyona çıkabilir. Bu da Sudan nüfusunun yarısı demek. Uzmanlar ayrıca 220 bin kişinin gelecek aylarda hayatını kaybedebileceği uyarısını yapıyor.

Michael Dunford kriz nedeniyle ülke içinde ve dışında yer değiştirmek zorunda kalan Sudanlı ailelerle bir araya geliyor.

Ordu ve Hızlı Destek Güçleri arasındaki çatışmalar 15 Nisan 2023’te başladı. BM kayıtlarında, çatışmalarda 14 bin kişinin öldüğü yer alsa da, uzmanlar gerçek sayının bunun çok üzerinde olduğunu düşünüyor. Savaş nedeniyle 8 milyondan fazla kişi evlerini terk etti. Bunların bir kısmı sınırı geçerek Sudan’ın komşularına göç etti. Başkent Hartum’da savaştan önce 7 milyondan fazla kişi yaşıyordu. RSF kentin büyük kısmını kontrol etse de, ordu son dönemde mevzi kazanıyor.

BBC Arapça ve BBC Verify tarafından incelenen video ve fotoğraflar, dükkanların, hastanelerin ve üniversitelerin gördüğü zararı ortaya koyuyor. Greater Nile Petroleum Operating Company (Büyük Nil Petrol İşletme Şirketi) gökdeleninin geçtiğimiz Eylül'de yanması da önemli bir dönüm noktası olmuştu.

The Greater Nile Petroleum gökdeleni yangını.

Çatışmalar nedeniyle en az üç hastane ve bir üniversite zarar gördü. Hartum’dan Dr. Alaaddin El Nur hastanelerde tıbbi malzeme sıkıntısı yaşandığını söyleyerek, “Doktorlar olarak güvende hissetmiyoruz. Tıbbi malzemeler ve ekipmanlar yağmalandı” dedi. WFP alt yapıdaki tahribatın da insani krizi derinleştirdiği görüşünde. Dunford bu durumun, gıda güvenliğindeki sorunları artırdığını söylüyor.



Omdurman ve Bahri şehirlerini birbirine bağlayan Şambat Köprüsü, geçen Kasım ayında çöktü. Burası Nil nehri üzerinden milisleri ve askeri malzemeleri geçiren RSF için stratejik açıdan önemli bir yerdi. Ocak ayında, Hartum'un kuzeyindeki El Celili petrol rafinerisi, çatışmaların ardından yandı. Tesis, tarafların güç mücadelesinin merkezindeydi.

İngiliz hayır kurumu Çatışma ve Çevre Gözlem'den araştırmacı Leon Moreland, Kasım 2023 ve bu yılın Ocak ayı arasında 32 büyük petrol tankının üç farklı olaya hasar aldığını söyledi. Moreland şöyle açıklama yaptı:

"Petrol sızıntıları herhangi bir müdahale olmadan yeraltı sularına ve Nil Nehri'ne doğru eğimli tarım arazilerine ulaşıyor. Bu yeni kirlenme, bölgedeki yeraltı kirliliğini daha da kötüleştirecek. Uydu görüntüleri kirliliğin zaten yaygın olduğunu gösteriyordu."

Uydu görüntüleri aynı zamanda, Hartum'daki üç su pompalama merkezindeki depoların da boş olduğunu gösteriyor. Bunlara ne olduğu belirsiz. Hartum'da yaşayan 31 yaşındaki Hasan Muhammed, son dört aydır su ve elektrik kesintileri yaşandığını söylüyor. Muhammed sözlerine şöyle devam etti:

"Temiz su bulmak için uzun mesafelere yürümek ya da içmeye uygun olmayan nehir suyundan almak zorundayız. Bu da hastalıkların yayılmasına yol açıyor."

Hartum Uluslararası Havalimanı'na uçuşlar da bölgenin büyük bir çatışma alanı olması yüzünden durduruldu. Bu da ülke içindeki yardım dağıtımını olumsuz etkiliyor.



Ufukta son gözükmüyor
Sudan'ın diğer bölgelerinde de çatışmalar var. Özellikle de Afrikalı ve Arap topluluklar arasında yıllarca şiddet yaşanan, ülkenin batısındaki Darfur'da. İngiltere hükümetinin fonladığı Bilgi Dayanıklılığı Merkezi'nin araştırması, Sudan'ın batısındaki 100'den fazla köyün yandığını gösteriyor.

Sudanlı ekonomist Wael Fehmi, savaşın ekonomi ve gıda sistemi üzerindeki etkisinin feci olduğunu söylüyor ve ekliyor:

"Ekonomi yarı yarıya küçüldü ve tarımsal faaliyetin % 60'ı durdu."

WFP'den Michael Dunford da aynı ölçüde karamsar:

"Sudan'da şu anda yaşananlar tam bir trajedi. Artık eşiğin geçilmiş olduğunu değerlendiriyoruz."

Ateşkes için yapılan uluslararası girişimler şimdiye dek başarısız oldu. Ancak Suudi Arabistan'ın Cidde kentinde yeni görüşmeler için çaba sarf ediliyor.

Kaynak: BBC Türkçe